Duvel is op het podium een schaduwfiguur die zijn microfoon dicht tegen zijn mond houdt, scherp afgetekend tegen de show-rook en de podiumverlichting. De muziek is duister, grommend, rauw. Met stevig klappende beats, brommende synthesizergeluiden, diffuse tonen, rafelige bassen en scheurende scratches. ‘Hou jezelf, je familie en je wijk hoog’, rapt het silhouet op het podium stoïcijns.
Het optreden in Sexyland begint ruim twee uur later dan aangekondigd en duurt net zolang als de eerste release die Ruyzdael deze week uitbrengt: zeventien minuten en dan is het klaar.
In het publiek is gemor te horen; Duvel had nog wel wat klassiekers mogen laten horen uit zijn ruime en in de scene legendarische oeuvre.
Maar Duvel is geen crowdpleaser.
‘Ruyzdael is 2017’, rapt hij.
En het is 2017, toch?
Nou, dan.
Hiphopfenomeen
Ritchie ‘Duvel’ Zebeda uit Rotterdam is al twintig jaar een van de eigenzinnigste artiesten en beatmakers van Nederland. Een ondergronds opererend hiphopfenomeen met een argeloze rapstijl, een ontspannen en unieke cadans en een rijke en originele woordenschat, die altijd weinig optrad en een mystiek imago had.
Zijn naam gonsde eind jaren negentig al door de nationale hiphopscene. Duvel, naast rapper ook computerprogrammeur, bouwde zijn reputatie met websites waarop je albums van zijn groep DuvelDuvel kon downloaden – elk jaar een nieuw werk – en verkocht die albums op door hem zelf gebrande cd’s. „Mensen uit heel Rotterdam belden in die tijd bij me thuis aan voor een cd’tje”, zegt Duvel in de middag voor zijn optreden tijdens een interview in Chateau, Amsterdam. „Gewoon echt vreemde mensen die via-via hadden gehoord waar ik woonde. Dat was heel gek.”
Het branden van de cd’s duurde in die tijd nog net zolang als de muziek die erop stond. Het sleutelen aan zijn sites leverde Duvel telefoonrekeningen op van 1.800 gulden in de maand. Hij bouwde er gestaag een landelijke aanhang mee op en stond later mede aan de basis van het grote, huidige rapsucces in Nederland met zijn samenwerkingsverband Opgeduveld met Opgezwolle, het via platenlabel Top Notch uitgebrachte Aap-O-Theek (2004) van DuvelDuvel en als spil van de succesvolle clubtour Buiten Westen.
Het nieuwe project Ruyzdael is „een rapgroep met een ontwerper of een ontwerpbureau-met-rappers”, zeggen de drie leden. Het is een platform waarop de drie gezamenlijke projecten willen lanceren, of ze elkaar nou aanvullen op muzikaal of visueel gebied.
Voor 6 maakte Dim Browski het merendeel van de beats, produceerde Duvel mee, is Duvel de rapper en ontwierp Undog de typografie en een van schuurpapier gemaakte platenhoes. Die hoes kostte veel tijd, geld en moeite, zegt de ontwerper.
Het schuurpapier moest met dure lasers gesneden worden en tijdens het zeefdrukken gingen verschillende machines bij de drukker kapot. Het resultaat is een plaat die je, aldus Undog, „niet tussen de rest kan zetten want dan loopt het slecht met ze af”.
Met een hoes van schuurpapier, duistere beats en rauwe volwassenmannenraps, valt Ruyzdael op in een genre dat momenteel wordt overspoeld met melodieuze hits voor kids. Ruyzdael richt zich op de aanhang die al twintig jaar met Duvel en kompanen meegroeit. „In popmuziek is soms sprake van een raar soort leeftijdsdiscriminatie”, zegt Dim Browski. „Van een schilder van tachtig kijkt niemand op. Wij maken muziek waar we zelf naar willen luisteren: autonoom en authentiek. We benaderen het zoals ze dat doen in, zeg, de housescene van Detroit; experimenteren, je ideeën uitbrengen en weer doorgaan. Alleen dan kun je echt iets nieuws creëren.”
Veertigers
Hiphop blijft hun arena, benadrukken de veertigers van Ruyzdael. Na twintig jaar rappen in het Nederlands, ontdekt Duvel nog steeds nieuwe kanten aan zichzelf, zegt hij. „Ik vind het dope dat ik toch weer een ander soort rapper ben geworden. Ik flow nu niet meer zoals een paar jaar geleden. Er zit een nieuw soort rust in. Het lijkt bijna alsof ik niet meer aan het rappen ben.”
Zijn dochter van acht noemt hem de beste rapper van de wereld, zegt Duvel. „Maar volgens mij meent ze dat niet.” Ze zit vaak bij hem wanneer hij zijn muziek arrangeert. „Wanneer ze dan vraagt: ‘Wat betekent dat?’ Dan verzin ik snel wat.”
Via haar hoort Duvel op zijn beurt de populaire hits van de nieuwe generatie. „Ze is Broederliefde-fan en ik luister Frenna, Jonna Fraser en al die gasten wanneer we samen in de auto zitten. Ik leer via haar muziek kennen die anders nooit bij me zou binnenkomen. Ik zweef heel ergens anders, joh.”